คณะรัฐมนตรีมีมติรับทราบตามที่สำนักงานสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติเสนอความเห็นและ
ข้อเสนอแนะของสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ เรื่อง โฉนดชุมชน และรับทราบตามที่สำนักงานปลัดสำนัก
นายกรัฐมนตรีเสนอความเห็น ผลการพิจารณา  และผลการดำเนินการร่วมกับส่วนราชการที่เกี่ยวข้อง  โดยความเห็น
และข้อเสนอแนะของสภาที่ปรึกษา ฯ สรุปได้ดังนี้
                 1. ที่ดินที่รัฐจะนำมาดำเนินการตามนโยบายโฉนดชุมชน ควรเป็นที่ดิน 3 ประเภท ดังนี้
                     1.1 ประเภทที่หนึ่ง ที่ดินของรัฐหรือรัฐวิสาหกิจที่ราษฎรอยู่อาศัยและทำกินมาอย่างต่อเนื่อง ไม่ใช่
ที่ดินของรัฐที่มีการบุกรุกใหม่
                     1.2 ประเภทที่สอง ที่ดินของรัฐหรือที่ดินที่รัฐจัดหามาเพื่อดำเนินการจัดสรรให้ราษฎรหรือเกษตร
กรมีที่อยู่อาศัยหรือพื้นที่ทำการเกษตร
                     1.3 ประเภทที่สาม ที่ดินที่เอกชนครอบครองหรือได้รับเอกสารสิทธิที่ดิน โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย
หรือที่ดินที่เอกชนทิ้งร้างไม่ทำประโยชน์เกินเวลาที่กำหนดไว้ในประมวลกฎหมายที่ดิน
                 2. รัฐบาลควรออกโฉนดชุมชน รับรองสิทธิชุมชนโดยไม่กำหนดระยะเวลา และให้สามารถสืบทอดทาง
มรดกได้ โดยกำหนดเงื่อนไขให้รัฐสามารถที่จะเพิกถอนโฉนดชุมชนได้ทั้งแปลงหากชุมชนไม่ปฏิบัติตามข้อตกลงร่วม
ระหว่างรัฐกับชุมชน
                 3. รัฐบาลควรศึกษาและนำแนวทางการดำเนินการรับรองสิทธิชุมชนในลักษณะสิทธิร่วมแบบโฉนดชุม
ชนเป็นแนวทางการดำเนินการจัดการโฉนดชุมชน จากตัวอย่างที่ได้มีการดำเนินการอยู่แล้วในหลายพื้นที่ เช่น กรม
ส่งเสริมสหกรณ์ดำเนินการในพื้นที่นิคมสหกรณ์ หรือตามโครงการพระราชดำริ เช่น หุบกะพง เป็นต้น
                 4. การออกโฉนดชุมชนในที่ดินในพื้นที่ของรัฐ ประกอบด้วย ที่ดินราชพัสดุ ที่ดินสาธารณประโยชน์ ที่
ดินตามกลุ่มกฎหมายป่าไม้  ที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดิน  และที่ดินตามกฎหมายจัดรูปที่ดินสามารถดำเนินการได้ทันที
เนื่องจากกฎหมายเฉพาะของที่ดินแต่ละประเภทมีบทบัญญัติให้ผู้รักษาการตามกฎหมายสามารถอนุญาตให้ชุมชน
ใช้ประโยชน์หรือทำเป็นโครงการร่วมกับชุมชน และรัฐบาลยังสามารถใช้กฎหมายปฏิรูปที่ดินสำหรับสนับสนุนการ
ปฏิรูปที่ดินเป็นแปลงรวมและจัดรูปแบบองค์กรชุมชนในรูปแบบของสหกรณ์ขึ้นดำเนินการบริหารจัดการที่ดินร่วม
กัน โดยที่รัฐบาลประกาศให้ที่ดินที่ประสงค์จะออกโฉนดชุมชนเป็นพื้นที่ปฏิรูปที่ดิน
                 5. รัฐบาลสามารถยกระดับที่ดินที่อยู่อาศัยของชุมชนเมืองให้เป็นโฉนดชุมชนได้  โดยกำหนดให้ทำข้อ
ตกลง ระเบียบและกติการ่วมที่ชัดเจน จะช่วยให้ชุมชนเมืองสามารถพัฒนาชุมชนได้ดียิ่งขึ้นรวมถึงจะช่วยแก้ไขปัญหา
ชุมชนเมืองซึ่งเป็นปัญหาของเมืองใหญ่ทั่วประเทศ
                 6. รัฐบาลควรจะมีมาตรการสนับสนุนการดำเนินการโฉนดชุมชนให้ครอบคลุมทั้งที่ดิน  ป่าไม้  แม่น้ำ
ระบบเกษตรกรรมและที่อยู่อาศัยในพื้นที่นิเวศร่วม  รวมทั้งให้ชุมชนได้มีส่วนร่วมในการวางกฎระเบียบสำหรับการ
บริหารจัดการที่มีความแตกต่างกันตามระบบนิเวศ จารีต ประเพณี และวัฒนธรรมของแต่ละชุมชน
                 7. รัฐบาลควรจะมีมาตรการสนับสนุนการจัดตั้งกองทุนที่ดินระดับชุมชนควบคู่กันไปในพื้นที่ซึ่งดำเนิน
การโฉนดชุมชน โดยการระดมทุนจากภายในชุมชนสมทบกับงบประมาณของรัฐบาลภายใต้ระเบียบร่วมระหว่างรัฐ
บาลกับชุมชนเพื่อเป็นทุนสำหรับช่วยการกระจายสิทธิที่ดิน  และการแก้ไขปัญหาการเปลี่ยนเจ้าของที่ดินเนื่องจาก
ความจำเป็นทางเศรษฐกิจ ภาวะหนี้สินหรือการต้องเปลี่ยนอาชีพหรือย้ายถิ่นฐานของสมาชิก
                 8. รัฐบาลควรมีนโยบายเร่งรัดจัดตั้งธนาคารที่ดินระดับประเทศ รวมทั้งการปรับปรุงกองทุนที่ดินที่ได้
จัดตั้งไว้แล้ว ให้มีประสิทธิภาพสอดคล้องกับแนวนโยบายรัฐบาล เพื่อเป็นเงินทุนสำหรับจัดหาที่ดินให้แก่ประชาชน
เกษตรกร   และรับโอนหรือปรับโครงสร้างหนี้ของประชาชนในกรณีที่ภาวะหนี้สินนั้นนำไปสู่การสูญเสียที่ดิน  และ
การปรับปรุงระบบภาษีที่ดินแบบก้าวหน้า เพื่อช่วยให้เกิดการกระจายการถือครองที่ดินให้มีการใช้ประโยชน์อย่าง
ทั่วถึงและเป็นธรรม
                 9. รัฐบาลควรจัดให้มีแผนงานและงบประมาณสำหรับสนับสนุนการเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน
การพัฒนาอาชีพ  การพัฒนาระบบสาธารณูปโภค  และการจัดซื้อที่ดินบางส่วน  โดยให้เป็นส่วนหนึ่งของแผนการ
ดำเนินงานโฉนดชุมชน